De koersformule
Als je opgaat voor het examen voor het KV 2, dan zul je o.a. in staat moeten zijn om een in de kaart gezette koers om te rekenen naar een te varen komkaskoers, rekening houdend met de variatie, de deviatie, de wind en de stroming.
Omgekeerd dien je een voorliggende kompaskoers te kunnen omrekenen naar de grondkoers die je feitelijk vaart, opdat je die in de kaart kunt zetten.
Hiervoor gebruik je een koersformule.
In alle cursusboeken die er op de markt zijn wordt dezelfde formule gebruikt. Er is echter nóg een formule. Deze is ontstaan in de praktijk, en is volgens mij (en mijn cursisten!) een stuk makkelijker in het gebruik, waardoor de kans op fouten aanzienlijk kleiner wordt. Dit is met name het geval als je een in de kaart gezette koers wilt omrekenen naar een te varen kompaskoers.
Eerst even wat afkortingen
kk kompaskoers, de koers volgens het stuurkompas van het schip
dev deviatie, de hoek tussen het magnetische noorden en het kompasnoorden, veroorzaakt door de stalen romp van je schip
mk magnetische koers, de koers volgens het stuurkompas van het schip op een houten of polyester schip (zonder deviatie)
var variatie, de hoek tussen het magnetische noorden en het ware noorden
wk ware koers, de koers die je in de kaart zet (kk –/+ var –/+ dev = wk)
drift aantal graden dat je door de wind wordt weggezet
bwk behouden ware koers, de ware koers onder invloed van de wind (wk -/+ drift)
stroom aantal graden dat je door de stroming wordt weggezet
grk grondkoers, de behouden ware koers o.i.v. de stroming (bwk -/+ stroom), koers over de grond, ook de koers die je GPS aangeeft
Een opgave, ‘van kompas naar kaart’
Kompaskoers (kk) is 45°, variatie (var) is 2° west, deviatie (dev) +3, wind is noord waardoor je 4° wordt weggezet (drift), en de stroming is in de richting van 300°, je wordt 8° weggezet. Welke koers zet ik in de kaart?
Het is van belang dat je weet wat de invloed is van wind en stroming op de koers van je schip. Oftewel: word ik naar rechts (sb) weggezet, of naar links (bb).
In deze opgave zet de wind me weg naar rechts (stuurboord), de stroming zet me weg naar links (bakboord).
De ‘gebruikelijke’ formule
KK > dev > Mk > var > Wk > drift > Bwk > stroom > Grk
45 + 3 = 48 – 2 = 46 + 4 = 50 – 8 = 42
Ik kan nu een koers van 42° in de kaart zetten, dat is de koers die ik vaar t.o.v. het geografische noorden.
De ‘praktijkformule’
Er is maar één regel: is var of dev min of west, of word je door drift of stroom naar links (bakboord) weggezet, dan komt er in de formule een – voor.
Is var of dev plus of oost, of word je door drift of stroom naar rechts (stuurboord) weggezet, dan komt er in de formule een + voor.
Denk maar aan een klok: rechtsom wordt het later, dus een plus, linksom ga je tegen de wijzers van de klok in, dus min.
Grk = kk var dev drift stroom
? = 45 – 2 + 3 + 4 – 8
Grk = kk var dev drift stroom
42 = 45 – 2 + 3 + 4 – 8
Een opgave, ‘van kaart naar kompas’
Nu keren we de opgaaf om, ‘van kaart naar kompas’. We hebben een koers in de kaart gezet (grondkoers) die ik wil omrekenen naar een te varen kompaskoers. We gebruiken dezelfde opgave als hierboven, alleen is nu de grondkoers bekend, i.p.v. de kompaskoers.
Grondkoers (Grk) is 42°, variatie (var) is 2° west, deviatie (dev) +3, wind is noord waardoor je 4° wordt weggezet (drift), en de stroming is in de richting van 300°, je wordt 8° weggezet. Welke kompaskoers moet ik dan varen, rekening houdend met drift en stroom?
De ‘gebruikelijke’ formule
Je vult de formule nu in van rechts naar links.
KK < dev < Mk < var < Wk < drift < Bwk < stroom < Grk
45 = 3 + 48 = 2 – 46 = 4 + 50 = 8 – 42
Maar nu klopt er niks meer van! De oplossing is, dat je van de plussen, minnen moet maken, en van de minnen, plussen. En dan klopt het wel. Kijk maar.
45 = 3 – 48 = 2 + 46 = 4 – 50 = 8 + 42
De praktijkformule
Grk = kk var dev drift stroom
42 = ? – 2 + 3 + 4 – 8
Hoe veel moet ik bij het vraagteken optellen of aftrekken om op 42 uit te komen?
Grk = kk var dev drift stroom
42 = ? – 3
Grk = kk var dev drift stroom
42 = 45 – 2 + 3 + 4 – 8
Je gebruikt weer dezelfde formule. Gewoon invullen wat je hebt, geen minnen die plussen worden of plussen die minnen moeten worden. En gewoon weer dezelfde regel: is var of dev min of west, of word je door drift of stroom naar links (bakboord) weggezet, dan komt er in de formule een – voor.
Is var of dev plus of oost, of word je door drift of stroom naar rechts (stuurboord) weggezet, dan komt er in de formule een + voor.
Wil je je wat meer bekwamen in deze toch wel lastige materie, kijk dan eens naar onze cursus voor het KV 2. In deze cursus sta ik heel uitgebreid stil bij deze stof, en leer ik je stapje voor stapje (van makkelijk naar steeds wat moeilijker) hoe je ook de lastigste opgaves (zoals de opgaves waarbij je zelf via een constructie in de kaart moet uitrekenen hoe veel graden de stroming je weg zet) relatief eenvoudig kunt maken.
Succes!
